Diecezja Toruńska

Sanktuaria i miejsca kultu związane ze św. Jakubem w Polsce

Czym jest Camino de Santiago

To obok Jerozolimy i Rzymu jeden z najważniejszych szlaków pielgrzymkowych chrześcijaństwa, dokąd od ponad 1200 lat nieprzerwanie zmierzają pielgrzymi, których znakiem charakterystycznym jest muszla. Pielgrzymują do grobu św. Jakuba, brata św. Jana, syna Zebedeusza, który według tradycji ewangelizował Półwysep Iberyjski i dlatego po swojej śmierci w Jerozolimie (jako pierwszy z Apostołów) został pochowany w hiszpańskiej Galicji. Początkowo kult miał charakter lokalny ze względu na prześladowania w czasach Imperium Rzymskiego i konflikty z muzułmanami w Iberii, ale po IX wieku rozpoczyna się jego dynamiczny rozwój. Współcześnie zawdzięcza swoje odrodzenie św. Janowi Pawłowi II, który dwukrotnie odwiedził Santiago de Compostela, wzywając już w 1982 roku do powrotu na drogi wiodące do tego sanktuarium (Akt Europejski). 

Pielgrzymowanie drogą św. Jakuba (Camino de Santiago) ma charakter indywidualny, a nie zorganizowany (jak w pielgrzymce np. do Częstochowy). Pielgrzymi sami decydują o długości poszczególnych etapów wędrówki, zatrzymują się na nocleg w schroniskach (albergue) położonych na szlakach i uczestniczą w nabożeństwach liturgicznych w parafiach. Zwieńczeniem pielgrzymki jest dotarcie do katedry w Santiago, któremu towarzyszą tradycyjne gesty: modlitwy w krypcie grobu św. Jakuba oraz objęcie jego figury w ołtarzu głównym związane z wyszeptaniem swojej intencji. Na zakończenie pielgrzymki każdy, kto przeszedł przynajmniej ostatnie 100 km lub przejechał ostatnie 200 km na rowerze otrzymuje potwierdzenie zwane compostelą. 
 

Idea jubileuszu

Od średniowiecza istnieje zwyczaj ogłaszania lat świętych, gdy danego roku święto liturgiczne św. Jakuba Starszego Apostoła (25 lipca), którego szczątki doczesne przechowuje katedra w Santiago de Compostela, wypadnie w niedzielę. Pielgrzymi przechodzą przez specjalne drzwi jubileuszowe i cieszą się łaskami odpustu. Uroczyste liturgie z udziałem wiernych przypominają o wymiarze pokutnym dopiero co pokonanej drogi, ale i stwarzają okazję do pogrupowania pielgrzymów zarówno według narodowości, grup zawodowych, jak i kryteriów społecznych. Tym celebracjom mszy św. towarzyszy często, oprócz składania duchowych ofiar pątników, uruchomienie w katedrze słynnego botafumeiro, czyli wielkiej kadzielnicy. 
Arcybiskup Santiago przygotowuje na każdy rok jubileuszowy specjalny list, który stanowi pomoc dla pielgrzymów w odkrywaniu sensu ich wędrówki. Tegoroczny tytuł listu ks. abp. Juliana Barrio brzmi „Wyjdź z Twojej ziemi. Czeka na Ciebie Apostoł Jakub” (¡Sal de tu tierra! ¡El Apóstol Santiago te espera!). Warto zasugerować pielgrzymom jego lekturę przed wyruszeniem w drogę. 
 

Camino w Polsce

Od ponad 15 lat rozwija się w Polsce sieć dróg jakubowych, która została zorganizowana wokół trzech głównych tras: Pomorskiej Drogi św. Jakuba (Via Baltica), Drogi Polskiej (Camino Polaco) oraz Drogi Królewskiej (Via Regia). Obok tych transgranicznych szlaków łączących się z drogami jakubowymi prowadzonymi przez inne kraje (Niemcy, Litwa, Ukraina, Rosja, Słowacja, Czechy etc.) istnieje w Polsce szereg dróg regionalnych, tworząc sieć ponad 7000 km. 
 

Camino w diecezji toruńskiej 

Szlak św. Jakuba prowadzi przez wiele parafii w diecezji toruńskiej, przede wszystkim wzdłuż tzw. Drogi Polskiej , która prowadzi od granicy z Litwą, przez Olsztyn, Gietrzwałd, Ostródę, Iławę, Nowe Miasto Lubawskie, Brodnicę, Golub-Dobrzyń, Toruń, Cierpice i dalej w stronę Gniewkowa, już na terenie archidiecezji gnieźnieńskiej. Kilka parafii z diecezji toruńskiej położonych jest wzdłuż dróg jakubowych pełniących funkcję łącznika, jak np. odcinek z Bobrowa do Brodnicy albo projektowana droga z Pelplina do Torunia, przez Bydgoszcz. 
Przy kościołach położonych na Drodze św. Jakuba w diecezji toruńskiej znajduje się specjalny plakat informujący o przebiegu szlaku pątniczego oraz pozostawiający informacje do opiekuna świątyni („Strażnika camino”), który udostępni do zwiedzania kościół dla pielgrzyma. 
 

Znaczenie duszpasterskie

Popularność Camino sprawia, że rozpoczyna je wiele osób bez sprecyzowania swojego religijnego celu, ale po drodze doświadcza otwarcia zarówno na Ewangelię, jak i Kościół. Istotne pozostaje sprawowanie obrzędu błogosławieństwa pielgrzyma (np. kapłan prosi na zakończenie mszy św. o podejście do ołtarza obecnych pielgrzymów albo oni zwracają się z taką prośbą do niego już indywidualnie poza liturgią); pielgrzymi zbierają pieczątki do paszportów i mogą stanowić świadectwo wartości duchowych dla parafian, stąd warto o ich odwiedzinach informować w parafiach położonych na Szlaku (wystawiając księgę pielgrzymów). Przyjmowanie ich pod swój dach i pomaganie im to manifestacja chrześcijańskiej gościnności. 
W polskich realiach warto zadbać o post-pielgrzymkę, czyli zacząć rozumieć ją nie jako osiągnięcie wybranego celu podróży, ale proces formacyjny, który trwa po zakończeniu fizycznego nawiedzenia sanktuarium. Dlatego istotne jest organizowanie w tym roku spotkań dla parafian z tymi osobami, które doświadczyły przejścia Drogą św. Jakuba. W wielu polskich parafiach powstają Bractwa św. Jakuba gromadzące pielgrzymów, którzy przynajmniej raz w życiu dotarli do Santiago (istnieją m.in. w Jakubowie, Więcławicach Starych, Brzesku, Warszawie, Toruniu Szczyrku, Kętrzynie, Kotuszowie, Przeworsku). 
Przewodnikiem duchowym w odkrywaniu bogactwa duchowego Camino de Santiago może stać się List Pasterski Arcybiskupa Santiago de Compostela, zamieszczony w jęz. polskim na oficjalnej stronie Roku  Świętego
 

Inicjatywy i sugestie duszpasterskie na 2021 rok

Dni Jakubowe – 24-25 lipca 2021, wydarzenia związane z odpustem w kościele św. Jakuba Ap. W Toruniu, będącego kościołem stacyjnym w Roku Compostelańskim. 

Pożyteczne strony

www.camino.umk.pl – Wiki-Camino – strona zawierająca informacje o Camino

https://camino.net.pl/ – najważniejsze informacje o polskich drogach św. Jakuba, opis wszystkich szlaków, przewodników etc.

https://anosantocompostelano.org/  – bieżące informacje nt. roku jubileuszowego w Santiago

www.parlamentjakubowy.pl – forum organizacji działających w Polsce na rzecz Camino

Kościół św. Jakuba w Toruniu ogłoszony sanktuarium

Wywiad z ks. prof. Piotrem Roszakiem

Ks. Piotr Roszak
Wydział Teologiczny UMK
Katedra Szlaku św. Jakuba 
 

• Camino Polaco - informacje o trasie
• Kalendarium 
• Pracownia Szlaku na Wydziale Teologicznym UMK
• Przewodnik po Camino w diecezji toruńskiej
• Bractwo Świętego Jakuba w Toruniu
   

Msze św. jubileuszowe